David Zane Mairowitz, Robert Crumb, "Kafka"

Piękno w czystej postaci. Rysunki Roberta Crumba to jak zwykle mistrzostwo, któremu trudno się oprzeć. Czasem delikatne i szkicowe, ale przeważnie wręcz brutalne, bliskie drzeworytowi ilustracje sprawiają, że “Kafka” to z pewnością ilustratorskie arcydzieło. Czego nie można powiedzieć o treści, bo komiks napisany przez Mairowitza to takie pospieszne i trochę chaotyczne streszczenie tak życia jak i dzieła Kafki.

Prezentowany komiks to trochę taki “Kafka instant”, momentami ze sporą dezynwolturą w treści, bo analizy, które się nie podobają autorowi są tu dezawuowane z prędkością światła. Nie ma tu wiele o Kafce transcendentnym, a główny nacisk jest położony na jego relacje z ojcem, kobietami i humor jego dzieł. Co ciekawe Mairowitz sporo pisze o tym, że w dziełach Kafki jest dowcip i humor, ale gdy przychodzi do ich analizy to już jakoś nie potrafi go wydobyć na światło dzienne. Podobnie jak podejmuje jednak dość ryzykowne decyzje, by w streszczeniu “Przemiany” pokazać robala, w jakiego zamienia się Gregor Samsa, choć - jak sam pisze - Kafka nie życzył sobie urealniania tej istoty w ilustracji. Spory plus za pokazanie, że Kafka jest postacią zmitologizowaną, która obrosła dziesiątkami interpretacji, za omówienie roli kobiet w życiu i twórczości Kafki oraz dość smutną konstatację, że dzisiaj najważniejsza jest marketingowa rola pisarza, który stał się popkulturowym fenomenem. Pisze o nim “człowiek, który stał się przymiotnikiem”. I to jest bardzo kafkowskie.

Mimo wszystko sam komiks nie wyrasta poza rodzaj streszczonka i literaturę w typie “Kafka dla opornych”, z resztą po angielsku tytuł książki to “Introducing Kafka”, nawiązujący do literatury tego typu. Na szczęście jest to pozycja, którą można nabyć tylko dla ilustracji, bo to co robi w środku Crumb to są rzeczy wspaniałe i można wiele godzin spędzić nad podziwianiem tego niezwykłego i wciąż w Polsce zbyt mało znanego, talentu.

Tłumaczyła Zofia Ziemann oraz tłumacze i tłumaczki cytowanych dzieł.