100 książek roku według "New York Times". Co przeczytamy już po polsku? *** Od kilku lat największe amerykańskie i brytyjskie redakcje publikują nie tylko rankingi dziesięciu najważniejszych książek roku, ale też listy stu najważniejszych tytułów. Są one doskonałą wskazówką dla szukających prezentów, ale też ciekawym przeglądem tego, co dzieje się głównie w anglojęzycznej literaturze. Redakcja literackiego dodatku do "New York Times" przygotowuje się do swojej listy przez cały rok. "Od lutego spotykamy się regularnie, aby debatować i omawiać najlepsze pozycje" - piszą redaktorzy...

Jedenastka Szota. Powoli zbliżamy się do czasów podsumowań i rocznych wspomnień. Zatem przed Państwem jedenaście tytułów, które w tym roku zrobiły na mnie największe wrażenie. *** Carlo Ginzburg, "Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI wieku" (tłum. Radosław Kłos, wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy) Nie jest to nowość - książka włoskiego historyka po raz pierwszy ukazała się w Polsce w 1989 roku. Nie był to najlepszy rok dla wybitnych książek, mieliśmy inne zmartwienia. Sam miałem wtedy trzy latka i przedkładałem książeczki obrazkowe nad wielkie opowieści o świecie...

Wojciech Szot: "Wróciłem do świata, który rozumiem", napisałeś trzy dekady temu. Tym światem zrozumiałym był Berlin Zachodni. Niezrozumiałym - Polska. Czego nie rozumiałeś w Polsce A.D. 1990? Colm Tóibín: Polskę odwiedziłem podczas Wielkiego Postu. W Wielkanoc znalazłem się w Krakowie, więc jedyne miejsca, w których mogłem spędzić czas to były kościoły i jakieś podrzędne bary. Pamiętam chłopaka w długich włosach, który palił fajkę jakby to był kontrkulturowy gest. W Warszawie wypytywałem ludzi o to, gdzie było getto. Chciałem, żeby pokazali mi jego granice. Kilka osób spytało: jesteś...

- Dzisiaj najtrudniej sprzedać powieść - mówi mi Tomasz Szponder, prezes wydawnictwa, które wszyscy zapewne znacie. Wojciech Szot: Co dziś najtrudniej sprzedać? Tomasz Szponder, współzałożyciel wydawnictwa Rebis: Dzisiaj najtrudniej sprzedać powieść. O ile nie jest to sensacja czy kryminał, albo nie stoi za nią jakaś wybitna nagroda czy bardzo znane nazwisko, to niemal każda fikcja jest rynkowo ryzykowna. Bardzo trudno wypromować książkę po prostu dobrą. Takim autorem, którego od lat wydajemy, ale bez większego powodzenia, jest Colm Tóibín – autor świetnych powieści...

Gdy zobaczyłem, że na szczycie listy bestsellerów jednej z niemieckich sieci księgarskich znajdują się dwie książki nieznanej mi Caroline Wahl, pomyślałem: ciekawe, czy ktoś to wyda w Polsce. Niemiecka literatura nigdy nie miała w Polsce łatwo, dlatego sporym zaskoczeniem była dla mnie wiadomość, że za debiutancką powieść Wahl, “22 długości” (tłum. Ewa Spirydowicz), wzięło się wydawnictwo Sonia Draga i już za chwilę znajdziecie ją w księgarniach. Jeszcze większym, że zaproponowano mi napisanie o tej książce za walutę. Pomyślałem - no dobrze, sprawdźmy to. Ponieważ oczekiwania miałem...

Naczytałem się, więc sprawozdaję. *** Finalistka Bookera, ale też polska reporterka, dwukrotnie nominowana do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego oraz finalistka Angelusa za najlepszą książkę Europy Środkowo-Wschodniej przełożoną na język polski. Do tego kandydat do Nobla. Czyje książki mnie zachwyciły, a kto rozczarował? Czy warto kierować się wskazaniami bukmacherów, śledzić "Bookery", czy lepiej zaufać polskim nagrodom? *** Jenny Erpenbeck, "Kairos", tłum. Eliza Berg Jesteśmy w Berlinie Wschodnim w momencie, gdy system trzeszczy w szwach, co jednak nie wszyscy...

"Dwa wielbłądy niosły jeźdźców z Policji Literackiej przez półpustynne stepy". To Doktor Lektur i jego feministycznie usposobiona towarzyszka Jessica LaFemme ruszają przez Afrykę w poszukiwaniu zaginionych w pustyni i w puszczy dzieciaków. Tak, Stasia i Nel, bohaterów powieści Henryka Sienkiewicza.

Marcin Przewoźniak napisał nową wersję "W pustyni i w puszczy", uwzględniając współczesną wrażliwość i mierząc się z kontrowersjami pierwowzoru. Oto więc Doktor Lektur będzie się uczył, że słowo "Murzyn" lepiej zastąpić słowem "Afrykanin", a agentka LaFemme będzie wygłaszać przemowy w rodzaju:...

Czy Nobel to wyrok śmierci? Amerykański krytyk literatury Jeffrey Meyers napisał w 2007 roku, że komitet noblowski „woli przyznawać nagrodę pisarzom umierającym (...) Z pewnością korzystne jest być śmiertelnie chorym". Tego, że Nobel to wyrok, obawiają się czasem pisarze. T.S. Eliot, po otrzymaniu nagrody w wieku sześćdziesięciu lat, ubolewał: „Nobel to bilet na własny pogrzeb. Nikt nigdy nic nie zdziałał po jego otrzymaniu". Ernest Hemingway w 1954 roku, mając pięćdziesiąt pięć lat, pisał o Noblu, że to "uderzenie w głowę kołem ratunkowym". Ponoć Beckett, który po 1969 roku...

"Chciałem napisać tylko jedną książkę, a potem już robić inne rzeczy", mówił Laszlo Krasznahorkai w jednym z wywiadów. Zdanie jednak zmienił i decyzją Akademii Szwedzkiej stał się 122 laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. "László Krasznahorkai jest wielkim pisarzem epickim, osadzonym w środkowoeuropejskiej tradycji sięgającej od Kafki do Thomasa Bernharda, charakteryzującej się absurdyzmem i groteskowym nadmiarem" - pisze w laudacji Anders Olsson, przewodniczący Akademii Szwedzkiej. Początki nie były łatwe. Laszlo Krasznahorkai urodzony w 1954 roku niewielkiej miejscowości...

Przyszły noblista? Dzień przed ogłoszeniem Nobla z literatury na czoło stawki faworytów wysunął się Amitav Ghosh z Indii. Znacie? A znacie Tillera, Vila-Matasa, Sotiropoulos czy Hatouma? *** Zazdroszczę moim kolegom i koleżankom z działu nauka. Kandydaci do Nobli w dziedzinach takich jak fizyka czy chemia to przeważnie osoby z wielkimi osiągnięciami, cytowane i uznane na całym świecie. Z literaturą jest inaczej – listy kandydatów pełne są mało znanych twórców, wyciągniętych jak królik z kapelusza. Jaki to ma sens? O sensie, ale przede wszystkim, o zaskakujących (i tych mniej...