[GAZETA WYBORCZA] Od Woltera w piżamie do Kardashianek na Instagramie. Krótka historia geniuszy z uwzględnieniem Lupy

Kim jest geniusz? Ekscentrykiem (ekscentryczką), któremu wolno więcej? Czy wystarczy sam talent? Co musi mieć geniusz? A może czego nie może mieć? Stawiam pytania i szukam odpowiedzi.

Wolter był geniuszem - niewiele osób zaprzeczy. Krystian Lupa był (i nadal jest) przez wielu uważany za teatralnego geniusza. A siostry Kardashian? Czyż nie są geniuszkami epoki zasięgów?

O tym, kim są "geniusze", przeczytacie jak klikniecie w sekcję komentarzy i podążycie za podanym kierunkiem zwiedzania.

---

Prawdopodobnie pierwszym, który zdał sobie sprawę z tego, że samo dzieło nie wystarczy, by zostać uznanym za geniusza, był Wolter. Urodzony w 1694 r. pisarz i filozof był twórcą niezwykle płodnym. Zachowały się ponad 23 tysiące jego listów! Napisał dziesiątki dzieł, spośród których najbardziej znany jest "Kandyd, czyli optymizm", satyryczna powiastka filozoficzna.

Wolter przez długi czas nie cierpiał portretów. Gdy jednak przeniósł się na prowincję, do Ferney, z dala od stołecznych salonów, zaczął zgadzać się na kolejne wizerunki.

Na obrazach można zobaczyć filozofa zakładającego spodnie lub dyktującego listy w piżamie, co w tamtych czasach przełamywało konwencję, a oglądającym mogło dawać wrażenie szczególnego kontaktu z portretowanym. Kontakt ten - jak mówił francuski antropolog Daniel Fabre w rozmowie z Pawłem Rodakiem - polega na "celebrowaniu jego geniuszu, niepowtarzalności, na sakralizowaniu go".

Geniusz jest więc z jednej strony bliski nam, z drugiej - wyjątkowy. Ludzki - nieludzki.

Zakładający spodnie Wolter uruchomił wielką machinę produkcji geniuszy, ludzi wywyższonych spomiędzy tłumu.

---

Miłośnikom sztuki w XV i XVI w. znana była opowieść o greckim malarzu Apellesie, który tak sprawnie namalował konia, że prawdziwe konie zaczęły rżeć na jego widok. Oddziaływanie na innych poprzez własną historię (i legendę) - to łączy geniuszy wszystkich epok. Także siostry Kardashian.

---

Dzisiaj mam dla Was esej o geniuszach i geniuszkach. O tym, jak wymyślono geniuszy i jak przez lata dbano o nich. Bardzo polecam się Waszej uwadze.