[GAZETA WYBORCZA] "Jego księgarnia istniała 7 godzin. "Nie zajmowałem się polityką, po prostu wydawałem książki""

Chciałbym, żebyście dzisiaj kogoś poznali.

To Andrei Yanushkevich, wydawca i księgarz, który swoją działalność przeniósł do Warszawy. Możecie go spotkać na Pradze w Knihauce. I w moim tekście.

***

Kiedy zachodziło gorące wiosenne słońce, kilku mężczyzn weszło do mińskiej księgarni Knihauka. Był 16 maja 2022 roku. Księgarnia istniała od siedmiu godzin. I ani godziny dłużej.

Mężczyźni okazali się - jak opowiada "Wyborczej" Andrei Yanushkevich, założyciel Knihauki - "czekistami". Ma na myśli funkcjonariuszy HUBAZiK, białoruskiego Departamentu ds. Walki z Przestępczością Zorganizowaną i Korupcją. - Tak oficjalnie nazywa się u nas policja polityczna — mówi Yanushkevich. Spotykamy się w Warszawie, w nowej Knihauce.

Yanushkevich opowiada, że funkcjonariusze natychmiast przystąpili do przeszukania. Skonfiskowali 15 tytułów. Jak powiedzieli: do dalszej ekspertyzy. Właściciela i pracującą w księgarni Nastę zawieźli do więzienia.

(…)

Pod koniec września 2024 roku Januškevič Publishing House otrzymało od Stowarzyszenia Amerykańskich Wydawców prestiżową International Freedom to Publish Award (Międzynarodową Nagrodę Wolności Publikacji).

- Doceniliśmy wydawnictwo o niezwykłej wytrwałości i odwadze - komentowała Maria A. Pallante, prezeska stowarzyszenia. - Pracownicy wydawnictwa Yanushekvitcha stawili czoła cenzurze, cierpieli z powodu więzienia i wygnania, a wszystko to w służbie swojej misji dostarczania czytelnikom literatury w języku białoruskim - mówiła.

W poprzednich latach nagrodę otrzymywali wydawcy z Wenezueli, Gwatemali i Bangladeszu.

Yanushkevich znalazł się również w tegorocznym finale, przyznawanej przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Wydawców, Prix Voltaire. Ustanowiona w 2005 roku nagroda honoruje osoby, które "w szczególny sposób przyczyniły się do wolności słowa pisanego". Rok temu nagrodę otrzymał iracki wydawca Mazin Lateef Ali i - pośmiertnie - Wołodymyr Wakułenko, ukraiński pisarz, którego ciało w listopadzie 2022 r. znaleziono w masowym grobie w Izium.

***

Całość tutaj.

Fot. Dawid Żuchowicz