W. H. Auden, "Lądowanie na Księżycu"

Niedługo po tym, jak załoga Apollo 11 stanęła na Księżycu, W. H. Auden, uważany wtedy za największego żyjącego angielskiego poetę, napisał o tym wiersz "Lądowanie na Księżycu". Auden narzeka w nim na potęgę; nic mu się w tym lądowaniu nie podoba, a hiperentuzjastyczne reakcje na wydarzenia z 20 lipca tylko go drażnią.

Ale warto zajrzeć do "Lądowania..." też z innych powodów. Choć nie jest to wiersz szczególnie wybitny, a jak na Audena to nawet przeciętny, ale prezentuje wszystko to, co w jego poezji jest ważne - wybrzmiewa idylliczne, angielskie dzieciństwo, łatwo dostrzec wątki żydowskie czy antyfaszystowskie. Można go czytać jak skróconą biografię Audena. I jako krytykę działań, których racjonalność jest mocno wątpliwa.

Zatem dzisiaj mam dla Was W. H. Audena (tłum. S. Barańczak) i wiersz, z którego fraza: "Widoki warte wyprawy? W to, owszem, mogę uwierzyć./ Ale czy warte ujrzenia? Eee!" jest mi bardzo bliska.

Przeczytajcie sobie Audena, proszę:

---

Lądowanie na Księżycu

To naturalne, że właśnie Chłopaki musiały się podbechtać
wzajemnym dopingiem do tak super-fallicznego triumfu,
przygody, której uznanie za wartą zachodu
nie przyszłoby do głowy kobiecie, a którą

umożliwił tylko nasz pociąg do ciasnego zwierania się w gangi
i posiadania dokładnych zegarków: tak, nasza płeć ma prawo
wiwatować, choć motywy leżące u podstaw
przedsięwzięcia były nie tak całkiem menschlich.

Gest pełen rozmachu. Ale jakiego zdania jest kropką?
Jakich substancji skostnieniem? Obchodziliśmy się zawsze zręczniej
z przedmiotem niż z czyimś życiem i łatwiej
przychodziła nam odwaga niż dobroć: od chwili,

gdy pierwszy krzemień skrzesał iskrę, to całe lądowanie było
już tylko kwestią czasu. Lecz nasze "ja", tak jak to było z Adamem,
wciąż nie całkiem przystają do nas, nowoczesnych
jedynie w sensie braku dawnego decorum.

Bohaterowie Homera z pewnością nie byli dzielniejsi
niż nasze Trio - mieli tylko więcej szczęścia: Hektor
nie musiał ścierpieć zniewagi, jaką dla jego męstwa
byłby telewizyjny reportaż z walk, nadawany na żywo.

Widoki warte wyprawy? W to, owszem, mogę uwierzyć.
Ale czy warte ujrzenia? Eee! Jechałem raz przez pustynię
i nie byłem zbyt zachwycony: dajcie mi dobrze
podlany ogród, położony możliwie daleko

od gardłowania chwalców Nowego, tych von Braunów i ich ferajny,
ogród, gdzie w sierpniu, o brzasku, mogę widzieć w komplecie splendory
poranka, gdzie zgon ma swój określony sens,
i żaden silnik nie będzie odmieniał mi perspektywy.

Nie skalana, dzięki Bogu, dotknięciem, moja Luna wciąż jest królową
w Niebiesiech, cienieje, wypełnia się. Obecność godna zachwytu;
jej Stary, Człowiek Na Księżycu, złożony nie z białka
lecz z kamiennego pyłu, wciąż odwiedza moją austriacką

pustelnię, jak zawsze pełen dystansu, a jego dawne
przestrogi wciąż potrafią napawać mnie dawnym lękiem:
Pychę spotka paskundy koniec, Brak Szacunku
to jeszcze większy matoł niż Zabobon.

Nasi przedstawiciele, osadzeni w tym czy też innym
aparacie, zostawią po sobie jeszcze wiele tej obrzydliwości,
Historii: możemy tylko modlić się, aby artyści,
kucharze i święci nadal pojawiali się, jej na przekór.