Ewa Lipska, "Pamięć operacyjna"

Już jutro wieczorem dowiemy się do kogo powędruje najważniejsza polska nagroda literacka, Nike.

Największe szanse wydaje mi sie, że ma Anna Bikont, bo "Sendlerowa. W ukryciu" to biografia, jakiej nie było - odważna i odkrywcza. Choć inne wybory też mnie nie zaskoczą.

Jednocześnie największym odkryciem z listy finalistów i finalistek - o ile tak wobec Lipskiej można napisać - jest jej tom "Pamięć operacyjna".

W bardzo zwięzłych, odrobinę aforycznych lirykach Lipska opowiada o zmaganiach z historią, nasza towarzyszką, która codziennie pisana może być od nowa. Są to wiersze pozornie przejrzyste, z metaforyką łatwa do odczytania, a jednocześnie niezwykle głębokie. O ojczyźnie, od której można uciec, ale tęsknota za nią niektórym z nas wyżre "dziury w płucach", a bronią jej już tylko dublerzy patriotów. To też pożegnanie podmioty lirycznej, która "wyrzuca z serca urazę do świata" i mówi o sobie: "swojego wieku dojechałam na skróty". Pisze też Lipska o swojej biografii, o uwikłaniu w poezję, "sypianiu między wersami". Jakże się to ciekawie czyta mając w pamięci słynną frazę Lipskiej: "A myśmy biegli przez trawniki /gdy rozstrzygały się losy historii". Uwikłać w historie można się też przez poezję. A wersy są jak "broń gotowa do strzału".

Może trochę naiwne wydają się artefakty nowoczesności u Lipskiej - selfie "zapisujące łzę / ktora miesza się / z oberwaną chmurą", czy fejsbukowe "miliony kliknięć / uwiedzionych kochanków", rażą jakąś sztucznością. A może to nasz swiat jest już tak sztuczny, że nie mieści się w dobrej poezji?

"Pamięć operacyjna" to przykład na to, że trzeba czytać naszych współczesnych klasyków, bo w ich twórczości sprzeciw wobec rzeczywistości wciąż wybrzmiewa dramatycznie i donośnie. Tylko trzeba ich słuchać. Bardzo bym się ucieszył, gdyby jury Nike tego głosu posłuchało.