Wybieracie się "na Chełmońskiego" do Narodowego? Skupcie się na tym, czego nie znacie. Dajcie się zaskoczyć. A na koniec pobawcie w sekcji dziecięcej.

***

Ponad 4 miliony złotych. Tyle Muzeum Narodowe w Poznaniu zapłaciło na aukcji za "Wieczór letni" Józefa Chełmońskiego. Obraz znalazł się na piątym miejscu najdroższych dzieł polskich twórców sprzedanych przez cały 2023 rok. Dzisiaj można go podziwiać na imponującej swoim rozmachem wystawie dzieł Chełmońskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie. Ale ten rozmach wcale nie pomaga w zrozumieniu malarza i jego twórczości.

Jak wyglądał Chełmoński?

To...

- Mam pytania do obrazów, bardzo intymne czasem — mówi, w wywiadzie, do którego lektury Was dzisiaj namawiam, Agnieszka Rosales Rodriguez, p.o. dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie.

WSZ - Zdradzi mi pani jakieś?

ARR - Ostatnio zadawałam sobie pytanie o obraz „Corona imperialis" Jacka Malczewskiego na wystawie „Arkadia". To jeden z jego najbardziej enigmatycznych obrazów. Namalowany w 1918 roku, w cyklu "Moje życie". Przedstawia korowód tułaczych żołnierzy, coś na kształt „danse macabre". Dokąd oni idą? Do jakiego domu? Czy to ziemiański dwór? Do jakiej Polski wracają? Co oznacza ten tytuł...

W Muzeum Narodowym w Warszawie opiekun z dzieckiem czuje się jak na bitwie. Czyhają na niego Krzyżacy, martwe nagie kobiety i Śmierć wkładająca palce w oczy starca. Znikąd pomocy.

- Wuuujek, a którzy to nasi? - na widok "Bitwy pod Grunwaldem" Jana Matejki pięcioletni Olek od razu przechodzi do konkretów. 

Pod gigantycznych rozmiarów płótnem spędziliśmy pół godziny, zastanawiając się m.in. czy w Polsce doby Jagiełły były dzikie koty (prawy dolny róg obrazu), czym różni się strzelba od pistoletu i kto tu jest „nasz", a kto „obcy". Bawiliśmy się całkiem udanie, zwłaszcza że przed nami była perspektywa lodów.

- Czym jest "umiejętność patrzenia"? Pytam Grażynę Bastek, historyczkę sztuki i kuratorkę z Muzeum Narodowego w Warszawie. Odpowiedzi będzie kilka. *** Wojciech Szot: - Ferie. Wychodzimy z domu, idziemy na spacer. To może - pomyśli ktoś - muzeum? Gdy jesteśmy w Warszawie, możemy pomyśleć - Muzeum Narodowe! Gdzie skierować swoje kroki? Grażyna Bastek: - Najpierw lepiej sprawdzić, czy muzeum jest otwarte. A dokąd pójść? To już zależy od tego, co się lubi. Szot: - A jak się nie wie, co się lubi? Bastek: - To wtedy zaczyna się męka. Często widzę zmęczonych ludzi, którzy idą...