70 lat temu zmarł Julian Tuwim. Autor wierszy znanych wszystkim. Ale nie wszystkich. O wybór wiersza na rocznicę poprosiłem Piotra Mitznera, który zna Tuwima lepiej ode mnie.

Jak każdy czasem mówiący i nagrywający mam dość niewielkie zamiłowanie do oglądania siebie post factum. Na szczęście w dawce czterominutowej jestem znośny nawet dla samego siebie. Zatem kilka słów o Julianie Tuwimie dla Państwa.   

Julian Tuwim dla Państwa przed przymknięciem powiek.

Dzisiaj 66 rocznica śmierci Juliana Tuwima. Eugeniusz Żytomirski, poeta i tłumacz, wspominał, że spotkał Tuwima w Boże Narodzenie 1953 roku. Poeta czekał na pierwszą gwiazdkę. “Ja już mam taki zwyczaj! – tłumaczył. – Zawsze wypatruję w wigilijny wieczór pierwszej gwiazdki. Od dzieciństwa. Zawsze i wszędzie... Bo chociaż jestem Żyd - jestem przecież Polak!” Za kilkanaście lat Żytomirski objęty będzie zakazem druku. Za utwór “Odebrano mi Polskę”.

Dzisiaj 66 rocznica śmierci Juliana Tuwima. Eugeniusz Żytomirski, poeta i tłumacz, wspominał, że spotkał Tuwima w Boże Narodzenie 1953 roku....

Tego wiersza Juliana Tuwima raczej nie znacie. Opublikował go w satyrycznym piśmie "Kabaret" w 1925 roku, a ja właśnie wysłałem wydawcy finalną wersję książki o bohaterce utworku.  Zasłużyłem na kolację.

Fragment z Tuwima dzisiaj, bo tacy nostalgiczni jesteście na fejsie.

"Dzieciństwo"

Gdzie mój rycerz ze swym Rossynantem? Gdzie ów Petzold z obliczem jak grabarz? Kasztelanka gdzie? Cygan Barnabasz Barligunti zwany Rumbarbarum? Gdzie Panagel z Kapitanem Grantem? Tam zostali. A ja – emigrantem Jestem… Tęsknię za ojczyzną moją! Tutaj, u was, obco mi, nieswojo.

Tam wielbłąda miałem na Sudanie, A żyrafę i palmę na Niassie! Gwatemala miała głowy ptasie, Na Jamajce wodospad się pienił, Ktoś rogaty był na Labuanie, Fioletową kochałem Tasmanię, Z dzikusami nocą szły do tańca Jaguary z ”Młodego wygnańca”.

Wiersz na wieczór. Julian Tuwim. Z dedykacją. Cenzorom.

"Ostro gra orkiestra-kiestra, Z czterech rogów, czterech estrad Pryska extra bluzgi grzmiące, Miedzią pluska i mosiądzem I bac! w blask, w oklaski, brawo, W- drgawki metalową lawą I jazz w blask grzmiąc furioso - I nagle duszną tuberozą W krew, w nozdrza placadiutanta (Tempo: szampan, szatan, szantan) I już - wziąć, i już - udami I już - da mi! da mi! da mi! I chuć - w skok, i wzrok - kastetem I pod żyrandol piruetem - solo! solo! małpa! nie po...! buch magnezja foto ślepo uda uda da mi da mi gene orde dzwoni rami zęby śmiechem do maestra i gra orkiestra, gra orkiestra!..."

Oczywiście Julian Tuwim i fragment "Balu w operze". To my idziemy już sobie podśpiewując "uda uda da mi da mi gene orde dzwoni rami". Dobrej...

Pewnie mogłem wybrać inny wiersz z tomu Tuwima, "Czyhanie na Boga", ale ten jest niezwykle ciekawy zwłaszcza, gdy zestawi się go z Lechoniowym "Herostratesem" czy "kramarskim ludem" Słonimskiego. Skamandryci są bardzo polscy, bo choć różni, to ulepieni z tej samej gliny i w ostateczności jednak marzący o Polsce mądrej i pewnej siebie. Pewnie nigdy takiej nie doczekamy, tym bardziej warto wracać do poezji sprzed stu lat.  

29 listopada 1918 roku w Warszawie, przy ulicy Nowy Świat 57 poeci Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Julian Tuwim i Kazimierz Wierzyński otworzyli w kawiarnię „Pod Pikadorem”. Dzisiaj uważa się to wydarzenie za nieformalny początek grupy poetyckiej Skamander.

W najbliższych latach powstaną tomy z wierszami, które cytujemy do dzisiaj. Można uznać, że dla polskiej poezji XX wieku jest to jedno z najważniejszych, jak nie najważniejsze, wydarzenie. Powstały też teksty satyryczne, kabaretowe, piosenki i sztuki teatralne.

Ponieważ poezja jest nam na Kurzojadach bliska, zatem...