Miałem przyjemność rozmawiać z Chigozie Obiomą, pochodzacym z Nigerii autorem dwóch fantastycznych powieści. Jak zawsze zapytałem kilka redakcji czy by nie były zainteresowane publikacją, ale tradycyjnie usłyszałem, że to niszowy autor (dwie nominacje do Bookera...), albo że "mamy już recenzję". Od kilku lat przyglądam się recepcji czarnych pisarzy i pisarek w Polsce, rozmawiam z wydawcami i wnioski z tego nie są przyjemne. Tak czy inaczej, przed Państwem moja rozmowa z Chigozie Obiomą. Mam nadzieję, że znajdą ją Państwo interesującą.

---

WSZ - Rozmawiamy kilka dni po 60 rocznicy uzyskania...

„Przejście” Pajtim Statovci, Wydawnictwo Pauza — pierwsza w Polsce książka fińsko–kosowskiego pisarza. W rozmowie o książce wezmą udział Wojciech Szot i tłumacz Sebastian Musielak, a poprowadzi ją Michał Nogaś.

Wojciech Szot: Gratuluję Nagrody Nike od czytelników i czytelniczek. Twoja książka święci sukcesy, została dobrze przyjęta też przez krytykę, co nieczęsto idzie w parze z czytelniczym sukcesem. Ale w naszej rozmowie chciałbym wrócić do początku. Jak trafiłaś na Toby’ego Obeda?

Joanna Gierak-Onoszko: Rzeczywiście, to ogromna radość. Tak samo nominacja do Odkryć Empiku to mocny sygnał, że książka została przez rynek zauważona. Odbierając Nike Czytelników powiedziałam, że przychylne recenzje, nominacje i laudacje to dla autora wielkie szczęście, ale trafić do serc czytelników to dopiero ogromny...

Wojciech Szot: Pisać, jak śpiewać, każdy może. Pod oknami jurorów Nagrody Gombrowicza wystaje armia debiutantów i debiutantek?

Justyna Sobolewska: – Może nie armia, ale z roku na rok mamy coraz więcej zgłoszeń. W tym ponad sto. Może się przez to wydawać, że ludzie więcej piszą i jest więcej debiutów, ale zgłoszenia do nagrody to jednak niepełny obraz rynku książki. Choć rzeczywiście, miewam niekiedy wrażenie, jakby każdy już pisał jakąś książkę. Wtedy myślę – kto to czyta?

Czyżby wydawcy zaczęli doceniać debiutantów i z nimi pracować?

– Wydawcy są zarzucani propozycjami. Oczywiście można wydać...

WSZ - Z jakiego protestu teraz wróciłeś?

BS - Wróciliśmy ze Świdnika. z eventu elgiebetowego, choć dzisiaj każde wydarzenie w tym zakresie jest protestem, bo jest aktem odwagi. Jako "tęczowi pogromcy mitów" jeżdzimy po 'strefach wolnych od LGBT' z dobra nowiną, pokazując, że osoby LGBT to nie są demony, to są ludzie a nie ideologia, gootowi na rozmowę. Zaprosiliśmy radnych i radne miasta Świdnik, żeby do nas przyszli. Nie przyszli, za nich pojawili się nacjonaliście, którzy wykrzykiwali różne okropne hasła, no ale event był świetny i mnóstwo młodych ludzi przyszło. I o to też chodziło, żeby...

Biograf może powiedzieć, że Sadowska była odważną kobietą, która postanowiła walczyć o swoje dobre imię. Być może wiedziała, z jakimi to się wiąże konsekwencjami. Ale podsunę inną interpretację: Zofia kompletnie nie zdawała sobie sprawy z tego, co ją czeka - mówi Wojciech Szot, autor książki "Panna doktór Sadowska".

Dlaczego o niej nie pamiętamy?

Ponieważ nasza kultura jest homofobiczna, więc wymazała doktor Zofię Sadowską z historii. Naturalniejszymi bohaterami z przeszłości są heteroseksualni biali mężczyźni. Jeśli ktoś odstaje od tej normy, bo jest lekarką lesbijką albo czarnoskórym powstańcem, to kultura łatwo te postaci wymazuje.

Mówię w Radio Książki Michałowi Nogasiowi, że "życie pisze różne scenariusze, na które nie jest przygotowany autor fikcji, a co dopiero autor nie-fikcji". I opowiadam o tym, co nie jest fikcją. Serdecznie zapraszam do odsłuchania.