[GAZETA WYBORCZA] "Napisana tak, że trudno się oderwać. Książkowe zachwyty roku 2025 według Szota"

Jedenastka Szota. Powoli zbliżamy się do czasów podsumowań i rocznych wspomnień. Zatem przed Państwem jedenaście tytułów, które w tym roku zrobiły na mnie największe wrażenie.

***

Carlo Ginzburg, "Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI wieku"

(tłum. Radosław Kłos, wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy)

Nie jest to nowość - książka włoskiego historyka po raz pierwszy ukazała się w Polsce w 1989 roku. Nie był to najlepszy rok dla wybitnych książek, mieliśmy inne zmartwienia. Sam miałem wtedy trzy latka i przedkładałem książeczki obrazkowe nad wielkie opowieści o świecie XVI-wiecznych buntowników.

Książka wraca na półki księgarń i zachwyca. Jej bohaterem jest Domenico Scandella, zwany Menocchio, żyjący w XVI wieku młynarz ze wsi Montereale w Friuli, na północy Włoch. W 1584 roku Menocchio po raz pierwszy zostaje oskarżony o herezję. Oskarżenie powtarza się po kilku latach. Finał tej historii jest tragiczny - w 1599 roku Święte Oficjum skazuje młynarza na śmierć.

Na podstawie akt procesów inkwizycyjnych Ginzburg odtwarza jego biografię i pokazuje, co sprawiło, że zwykły chłop z niewielkiej wsi został oskarżony o herezję. Celem włoskiego naukowca jest rekonstrukcja jego światopoglądu - co czytał, z kim mógł rozmawiać, jak myślał Menocchio? Co sprawiło, że w niewielkiej górskiej wsi ludzie rozprawiali na tematy, które zaprzątały głowy najtęższym umysłom tamtych czasów.

Ginzburg rekonstruuje niezwykle oryginalną wizję świata Menocchia, który uważał, że świat powstał podobnie jak "ser powstaje z mleka". Następnie w serze pojawiły się robaki - czyli aniołowie, z których największy był Bogiem. Menocchio wątpi również w sakramenty, twierdzi, że Jezus nie mógł się narodzić z dziewicy, a nawet - że wszyscy ludzie są Bogiem. I choć deklaruje, że ufa naukom Kościoła, to czytelnik bez trudu dostrzeże w nim fascynującego gadułę, który na każde pytanie znajdzie jakąś odpowiedź.

Choć napisana w 1976 roku, wciąż jest lekturą porywającą.

***

Sześć z nich udało mi się dźwignąc do zdjęcia, a pozostałe znajdą Państwo w moim miejscu pracy.

A jakie są Wasze "książki roku"?