Za każdym razem, gdy widzę nową książkę Gurnaha, przypominam sobie ten dzień, gdy po raz pierwszy w redakcji usłyszeliśmy - z ust sekretarza Szwedzkiej Akademii - nazwisko Gurnaha. Konsternacja to mało powiedziane. Niemal nikt nic nie wiedział. Dzwoniłem do pewnej profesorki zajmującej się "afrykańską" literaturą, która zakomunikowała mi, że może wieczorem coś mi opowie o laureacie Nobla, bo "ma to gdzieś w notatkach". Cóż… miałem godzinę do zamknięcia wydania gazety. To była jazda.

Mimo początkowych wątpliwości, Gurnah okazał się szwedzkim trafem w dziesiątkę. Tamtejsi akademicy odkryli...

W Muzeum Narodowym w Warszawie opiekun z dzieckiem czuje się jak na bitwie. Czyhają na niego Krzyżacy, martwe nagie kobiety i Śmierć wkładająca palce w oczy starca. Znikąd pomocy.

- Wuuujek, a którzy to nasi? - na widok "Bitwy pod Grunwaldem" Jana Matejki pięcioletni Olek od razu przechodzi do konkretów. 

Pod gigantycznych rozmiarów płótnem spędziliśmy pół godziny, zastanawiając się m.in. czy w Polsce doby Jagiełły były dzikie koty (prawy dolny róg obrazu), czym różni się strzelba od pistoletu i kto tu jest „nasz", a kto „obcy". Bawiliśmy się całkiem udanie, zwłaszcza że przed nami była perspektywa lodów.

Są lektury, które stają się przygodą. Jedną z takich niezwykłych przygód w moim życiu jest lektura tekstów - powieści, opowiadań i esejów - Yasunariego Kawabaty, zmarłego w 1972 roku japońskiego noblisty. Do tej przygody chciałbym Państwa dzisiaj zaprosić, a okazja jest znakomita - nakładem Czytelnika ukazał się zbiór opowiadań Kawabaty “Tancerka z Izu” w przekładzie Mikołaja Melanowicza i Anny Zielińskiej-Elliott. Dlaczego warto? Powodów jest kilka. Zacznijmy od prozaicznego. Noblistów warto czytać. Cokolwiek byśmy nie myśleli o niektórych wyborach szwedzkich akademików, to lista...

O bizantyjskich fantazjach, ambicjach (i biurku) poprzednika, wydanych milionach i nowym pomyśle na Instytut Dmowskiego i Paderewskiego opowiada nam dzisiaj prof. Adam Leszczyński. *** Wojciech Szot: Instytut to jedna z najważniejszych ideologicznych instytucji PiS-u. Dlaczego zgodziłeś się go objąć? Adam Leszczyński: To fascynujące zadanie. Prawie przez całe moje zawodowe życie — jako publicysta i badacz — zajmowałem się pisaniem o tym, co robią inni ludzie. Teraz mam okazję, żeby spróbować zrobić coś samemu. Już po kilku tygodniach widzę, jak wygodne było moje poprzednie życie...

Jest to wiersz wybitny. Adam Zagajewski z tomu "Trzy czwarte" dla Państwa.

"Poezja jest mało popularna, / (nie klika się)" - pisze Adam Zagajewski w utworze "Pomoc". Wiersze zebrane w tomie "Trzy czwarte" zasługują na czytanie, zapamiętywanie fraz. I "klikanie się". *** Zapytany o definicję poezji lubił przywoływać zdanie Tommasa Cevy, włoskiego uczonego doby baroku, który miał powiedzieć, że "poezja to jest sen, śniony w obecności rozumu". Adam Zagajewski: - To mi się szalenie podoba, dwa elementy: coś takiego dzikiego, związanego z wyobraźnią i snem, jednak uporządkowane przez rozum. Rodzaj dialogu z wyobraźnią. Dialogiem realnego z wyobrażonym,...

Choć jego gwiazda już dawno przyblakła, w Polsce wciąż go kochają. Przepis na sukces? Kanibalizm, płonące zwierzęta, wybuchające wymioty, gigantyczne świnie z ludzkimi narządami. I polscy potomkowie.

***

Niewielu pisarzy zasłużyło na swojego krasnala. Graham Masterton zasłużył. Jego krasnal ma na imię Mastertonek i znajduje się we Wrocławiu na ulicy Kiełbaśniczej.

- Nie miałbym nic przeciwko pełnowymiarowemu pomnikowi w Rynku - w pewnej siebie pozie - mówił uhonorowany tym nietypowym wyróżnieniem Masterton, jeden z najsłynniejszych na świecie pisarzy horrorów.

Pisarz, który przekroczył wszystkie granice

Był jednym z najpopularniejszych pisarzy swoich czasów. I najbardziej kontrowersyjnych. A życiorysem mógłby obdzielić kilka osób. Hugo Bettauer, austriacki Żyd z amerykańskim paszportem, do historii literatury przeszedł jednak dzięki temu, że przewidział Holokaust. W 1922 roku. *** Mam dzisiaj dla Was opowieść o niezwykłym pisarzu-skandaliście, który w 1922 roku opublikował dzieło, które widzicie na zdjęciu. *** Hugo Bettauer od dziecka miał niespokojną duszę. Już mając 16 lat, w 1888 roku, uciekł z domu i udał się do egipskiej Aleksandrii, skąd jednak nakazano mu powrót do...

Czas na majówkowy przewodnik muzealny! Bywają różne muzea. Czasem narodowe, które kuszą dziełami znanymi z podręczników. Takie muzea zwiedzać można bez obaw, bo przetestowali je znawcy i wycieczki szkolne. Można w nich znaleźć cuda. Bywają też muzea, które cuda obiecują, ale ich głównym celem jest dotarcie do naszych portfeli. Niemal wszystkie te nadmorskie muzea bursztynów, sale tortur czy luster tylko czyhają na moment, gdy oszołomieni wolnością, jaką daje urlop, na chwilę stracimy rozsądek. Krótki moment nieuwagi i już nas mają. Żeby zobaczyć coś wyjątkowego, nie trzeba udawać...

Paul Auster (1947-2024) "Podobno samo życie podsuwa gotowe opowieści, ale tylko tym, co potrafią opowiadać. Skoro tak, to może przeżycia zdarzają się tylko ludziom, którzy umieją przeżywać." ("Trylogia nowojorska", tłum. Michał Kłobukowski)