- Lubię opowiadać historie - mówi mi Remigiusz Mróz, autor, który od 2017 roku okupuje podium najczęściej czytanych polskich twórców. Jego najnowsza powieść to „Światła w popiołach", piąty tom serii kryminałów, których głównymi bohaterami są patomorfolog Seweryn Zaorski i policjantka Kaja Burzyńska. Akcja dzieje się w Żeromicach, fikcyjnym, niewielkim polskim mieście. To 60. powieść Remigiusza Mroza. *** Wojciech Szot - Zdaniem badań czytelnictwa Biblioteki Narodowej jesteś najczęściej czytanym polskim autorem. „Badani czytelnicy wymienili w 2022 roku aż 36 tytułów książek...

- Poetom się nie wybacza - mówi Tomas Venclova, najwybitniejszy litewski poeta w rozmowie, z której dowiecie się m.in. czy poznał Herberta, jakie są najciekawsze nazwiska w litewskiej literaturze ("Naród nie jest duży, to i literatura niewielka"), co z Puszkinem i poetami uwikłanymi w socreal. Venclova: - W Litwie prawie każdy socrealista został później niepodległościowcem i narodowcem, często nawet z takim endeckim zacięciem. To dość proste - przejść od realizmu socjalistycznego do endeckiej postawy. Najpierw się wychwala Lenina i partię, a potem Naród i jego bohaterów. Nie wychwalałem...

Rozmowa, którą musicie przeczytać.

***

Mam dla Was historię o oporze i uporze. Sile i odwadze. Ale też o przemocy i pogardzie, na której budowano po 1918 roku nasz kraj.

Dzisiaj nie jest inaczej. I choć wydaje nam się, że o tym wiemy, osoby takie jak Natalia Judzińska, uświadamiają nam, że jednak to za mało. I wciąż jesteśmy ostrożni w analogiach. A nie powinniśmy.

***

WSZ - 26 lutego 1937 roku na wykładzie chemii analitycznej jakościowej Rywka Profitkier zajęła miejsce po prawej stronie sali, czyli tam, gdzie zwyczajowo mogli siadać tylko nie-Żydzi. Całe zdarzenie miało miejsce jeszcze przed...

- A po co mi literatura? - pyta Michał Witkowski w naszej rozmowie o jego "Autobiografii", liczącej ponad 500 stron cegle, która właśnie chce trafić na Wasze półki. Witkowski: - Mogłoby jej nie być. Śpiewałbym. Robiłbym coś innego. Wyrażałbym się w inny sposób. Byłbym aktorem. Grałbym. --- Szot – Lubisz tego siebie sprzed lat? Witkowski – Gdyby ta osoba, którą teraz jestem, spotkała tę, o której pisze, toby się zupełnie nie zrozumiały. Zwłaszcza w wieku 13 czy 14 lat. To był zbuntowany nastolatek, a opisuje go osoba, która mogłaby być jego babcią. Szot – Już nie...

Rozmowa z Zytą Rudzką to doświadczenie o szczególnym uroku. --- Szot - Powiemy, jak zareagowałaś na mój telefon z prośbą o wywiad? Rudzka - "Żadnych tam o mamusi, tatusiu i jak trudne było dzieciństwo". Szot - Dlaczego? Rudzka - Dopuszczenie artystek do publicznego głosu często odbywa się warunkowo, przez użycie ich życia prywatnego. Chodź na wywiad i czuj się jak u psychologa, a my damy ci się zająknąć o tym, co teraz napisałaś. A jeszcze zrobimy ci sesję z większym włosem i cycem. Nie lubię forsowania granic i odmawiam, ale rozumiem, że są osoby, które odczuwają potrzebę...

Przyglądam się wielu rzeczom z dystansem, ale to taki dystans pełen przygnębienia. Nie przypuszczałem, że w Polsce ukształtuje się tak silny front nacjonalistyczny - mówi profesor Michał Głowiński.

Czterokrotnie był nominowany do Nagrody Literackiej "Nike". W 2010 roku opublikował autobiograficzne "Kręgi obcości", w których opowiedział m.in. o swojej homoseksualności.

Rozmowa jest efektem kilku spotkań, Profesor życzył sobie, byśmy mówili sobie po imieniu.  

Wojciech Szot: Jak się masz? Michał Głowiński: Jak widzisz. Marnie. Ale dożyłem 88 lat.

Swoje przeżyłeś.

- Tak myślisz? Getto zaliczyłem....

Najkrócej bym powiedział, że na obce frazy dobrze jest mieć ucho, na słowa też. Szczerze? Słowa "Różewicz" i "Kawafis" też kiedyś były dla mnie obce, ale chyba miałem ucho - mówi Piotr Sommer, finalista Nagrody Literackiej Nike 2023.

Wojciech Szot: - Zacznę od pytania bardzo ogólnego, ale ważnego. Dlaczego poezja? Gdyby sięgnął Pan pamięcią do swojego debiutu, to dlaczego akurat poezja, a nie proza, opowiadania, może dziennikarska, reporterska praca w języku?

Piotr Sommer: - No tak, pytanie jest dość ogólne, radbym Panu wierzyć, że jest ważne. Sprawy ogólne mają duże znaczenie, prawda?

Zatrzym...

Czas na drugą rozmowę w naszym cyklu wywiadów z finalistkami i finalistami Nagrody Literackiej "NIKE". Wiktoria Bieżuńska opowiada nam o tym, jakie decyzje podjęła pisząc "Przekrocząc próg, zagwiżdżę", dlaczego dziecięca perspektywa wciąż jest rzadko pokazywana w literaturze, ale też co ma polska sztuka lat 90. do Jej powieści. --- - Nie chciałam, by ta książka była krzyczącym oskarżeniem, jakąś otwartą raną, w pisaniu starałam się kierować empatią wobec wszystkich bohaterów i bohaterek, którzy sięgają po przemoc z bezsiły, niemocy, a jednocześnie niczego nie wyjaśniać, nie...

Rozmawiam z Janem Marią Kłoczowskim, tłumaczem "Fenui" Patricka Deville (i całego cyklu książek tego niesamowitego pisarza).

Jan Maria Kłoczowski jest nominowany do Nagroda Literacka Gdynia za przekład monumentalnej książki Jeana Fabre, "Stanisław August Poniatowski i Europa wieku świateł", a my porozmawialiśmy dzięki inicjatywie "Piąta strona okładki" wydawnictwa Oficyna Literacka Noir sur Blanc, wydawcy "Fenui".

Cały film do obejrzenia:

Dobre życie - coś, o czym marzy prawie każdy z nas. Ale czym ono jest? Czy jest w nim zawsze "fajnie"? Jak je osiągnąć? Postanowiłem poszukać odpowiedzi u osoby, która naukowo zajmuje się "dobrym życiem". --- - Recepty na "dobre życie" są naprawdę bardzo trudne do uogólnienia - mówi Katarzyna Waniek, profesor socjologii z Uniwersytetu Łódzkiego. „Problematyczne uwikłania w gwałtownie przyrastające, rywalizujące i zmieniające się światy społeczne" charakteryzują – zdaniem Katarzyny Waniek, socjolożki z Uniwersytetu Łódzkiego – osoby urodzone po 1980 roku. W artykule...