"A przecież nie ma Polaków ani Żydów poza tą współdzieloną przez ludzi zgodą, by kogoś za Polaka albo Żyda uważać, poza tą ulotną, słabą statystycznie korelacją genów i zmiennej, nietrwałej wcale kultury. Polacy naszych czasów wierzyli, że mają cokolwiek wspólnego z Polakami z czasów, powiedzmy, pierwszych Piastów. Co mógł robotnik z warszawskiej fabryki mieć wspólnego z piastowskim kmieciem poza, być może, genami? Języka by nie zrozumiał, świat wyobraża sobie inaczej, wszystko widzi, ocenia i rozumie inaczej. Warszawskiemu robotnikowi bliżej do robotnika z Manchesteru albo Leningradu niż...

[BUFOROWANIE] Z okazji Międzynarodowego Dnia Zwierząt fragment "Ucha igielnego" Wiesława Myśliwskiego. Miłej lektury!

"Gdy zostawałem w domu, a one wyjechały do pracy, miałem obowiązek dawać mu jeść i wypuszczać go na dwór za potrzebą. Sam wracał, nie musiałem wychodzić po niego. Drapał w te szklane drzwi od strony ogródka, czasem zaskowyczał, gdy uznał, że coś za długo mu nie otwieram, bo nim zdjąłem stolnicę z kolan z tym moim doktoratem, ściągnąłem się z kozetki, trochę zeszło. Czasem od razu kierował się do mojego pokoju, wskakiwał na fotel, zwijał się i patrzył, jak zakładam sobie...

"Gdy przypominam go sobie po tylu latach, ze smutkiem myślę, że będziemy niedługo czytać po polsku ze słownikiem w ręku. Jego słowa widziało się, nie tylko słyszało. Miało się wrażenie, że ze słów tworzy świat, nienaśladowany, niepowtarzany za kimś, niczym wielobarwne malowidło, na które się patrzyło, kiedy opowiadał, a nawet w którym widziało się i siebie, towarzyszącego mu w wędrówce przez ten jego świat, bo słowa nieraz tak wciągają w czyjeś życie, choćby nie wiadomo jak odległe od naszego. Zwłaszcza że ta wędrówka z nim wydawała się wyzwalać człowieka ze smutków, przygnębień, zmęczenia....

"Cóż, nie jest winą starości, że niemodna, podobnie jak i młodości, że modna. Może kryje się za tym jakiś pomysł na obecny świat. Czy to się kiedyś odwróci, nie wiem. W średniowieczu, którym się zajmuję, starość była nie tylko skarbnicą pamięci, lecz i wyrocznią w sprawach najwyższej wagi. A dzisiaj mówi się, że starzy opóźniają marsz świata do przodu. Tylko że gdy się zastanowić, na starość się dopiero wie, że marsz świata do przodu jest złudzeniem młodości. To tylko kula ziemska obraca się pod naszymi stopami, a my drepczemy w miejscu, udając marsz. Bo cóż by znaczyło do przodu, jeśli nie do śmierci".

"Od połowy 1940 roku Mariannę regularnie prześladowano, wzywano na ciągłe kontrole policyjne i lekarskie. Po zakończeniu jednej kary pojawiała się następna. W końcu zmuszono ją do zamieszkania w domu publicznym. W trakcie pobytu w burdelu przy Rybaki 19 nadużywała alkoholu, często wdawała się w awantury.

W instytucji przymusowego nierządu alkohol stał się dla niej jedynym ratunkiem. Piła, by nic nie czuć i nie pamiętać. Kilkukrotnie karana, straszona donosami próbowała uciekać, aby chwilę później, także ze strachu, zameldować się ponownie na policji. Zanim została wywieziona do obozu,...

"Siedzieli we trójkę w „salonie tatuażu” przy skwerku, na miejscu dawnego mięsnego, gdzie pachniało czymś starym, a ściany zapełniały oprawione zdjęcia. Torsy, ramiona, karki, plecy, brzuchy, wszystko ozdobione tuszem. Dwa fotele obite skórą, kanapa, szklany stolik z gazetami i całe mnóstwo dyplomów. Marzena pamiętała jeszcze tamto pierwsze miejsce, wykrojone z korytarza w bloku, z którego nocami dobiegał ledwie słyszalny elektryczny szum.

Strzepnęła ze spódnicy jakiś pyłek i podniosła wzrok.

– Remek, po prostu już to zrób.

Remek wzruszył ramionami i powoli podszedł do Klemensa.

Wyglądał przy nim jak chude, niskie dziecko.

"W 1956 roku zapisuje się do wieczorowego liceum ogólnokształcącego w Wałbrzychu.

Rodzice wynajmują mu pokój pod miastem. Codziennie jeździ na lekcje rowerem, a czasem chodzi pieszo. Na niedzielę przyjeżdża do domu.

Ale w Wałbrzychu znowu wydarza się coś dziwnego. Tuż przed końcem pierwszego roku chłopak oświadcza, że z liceum też rezygnuje. Obraził go nauczyciel historii. Otworzył jego dzienniczek, gdzie chłopiec porobił tabelki na stopnie i wpisał nazwy wszystkich przedmiotów, wśród nich: „chistorię” i „hemię”. Historyk przy całej klasie oznajmił: „Już lepiej by było, Kieślowski, żebyś...

WIERSZE

"Podejrzewam je o małość i nieważkość podejrzewam siebie o słowotok cieknący na myśl o nadgryzieniu świata.

Nie biorą mi tego za złe zgadzają się być moją śliną piszą się na to.

Zeskakują z ust gotową formułą zająca obróceniem języka w metaforę zamknięciem jaskółki w klatce trzech sylab.

Drepczę przez mój krótki dystans drobnymi stopami wierszy.

Spieszę się. Dotrzymują mi kroku. Dotrzymują mi słowa".

---

Dzisiaj dystans się skrócił i wydłużył w wieczność.

Joanna Kulmowa (1928-2018)

"Słonie w ogrodzie" Meral Kureyshi - jestem pod wrażeniem talentu debiutującej autorki. Piękna i smutna powieść o emigracji i problemach na styku kultur. Tłum. Urszula Poprawska. Więcej słów o tym tytule niedługo, możecie do tego czasu nadrobić lekturę, bo naprawdę zostanie z wami na długo.