Gala wręczenia Nagrody Literackiej Nike 2023. Z laureatką Zytą Rudzką rozmawia Michał Nogaś oraz Wojciech Szot. 

Zaczynamy galę Nike rozmową z Mariusz Szczygieł.

Międzynarodowy Dzień Tłumaczy i Tłumaczek obchodzimy z Ngugim wa Thiong'o, kenijskim pisarzem, który jest odwiecznym kandydatem do literackiego Nobla. *** "Pociski były sposobem na fizyczne ujarzmienie. Język ujarzmiał dusze" - pisał w klasycznym eseju "Decolonising the Mind" (Dekolonizując umysł) Ngugi wa Thiong'o. Kenijski pisarz już w latach 70. XX wieku domagał się uznania języków afrykańskich za równorzędne europejskim, a głoszonej idei poświęcił całe swoje życie. Gdyby dostał Literacką Nagrodę Nobla, byłby pierwszym pisarzem wyróżnionym tą nagrodą, piszącym w rdzennym,...

Michał Głowiński nie żyje.

Odszedł jeden z najwybitniejszych polskich humanistów

Od szkiców poświęconych "nowomowie", po niezwykłe, autobiograficzne opowieści - "Czarne sezony" i "Kręgi obcości", Michał Głowiński udowadniał, co to znaczy być człowiekiem w XX i XXI wieku. Profesor Michał Głowiński zmarł w piątek, 29 września. Miał 88 lat. Wiadomość o śmierci przekazali jego najbliżsi.

CZYTAJ WYWIAD Z PROF. GŁOWIŃSKIM *** Urodził się 4 listopada 1934 roku w Warszawie. W czasie wojny został umieszczony w getcie w Pruszkowie, skąd trafił do warszawskiego getta. Uratował go zespół Ireny...

NIKE Czytelników wędruje do… Grzegorza Piątka za „Gdynię obiecaną”! Gratulacje! Nagroda wędruje do Piątka, a my zapraszamy Was na wspólny spacer po mieście utkanym ze snów, marzeń, wyrzeczeń, przemocy, biedy. Znajdziecie go dzisiaj w GW, kierunek zwiedzania w komentarzu. Razem z Grzegorzem Piątkiem pojechałem do Gdyni, by opowiedzieć Wam o Stanisławie Czapskim, który nie został Jankiem Wiśniewskim, a przecież mógłby. Opowiemy wam o potworach czających się pod mostem w Tczewie, o domkach dla robotników, na które nie było ich stać, ale też o amerykańskiej kamienicy zbudowanej za...

- A po co mi literatura? - pyta Michał Witkowski w naszej rozmowie o jego "Autobiografii", liczącej ponad 500 stron cegle, która właśnie chce trafić na Wasze półki. Witkowski: - Mogłoby jej nie być. Śpiewałbym. Robiłbym coś innego. Wyrażałbym się w inny sposób. Byłbym aktorem. Grałbym. --- Szot – Lubisz tego siebie sprzed lat? Witkowski – Gdyby ta osoba, którą teraz jestem, spotkała tę, o której pisze, toby się zupełnie nie zrozumiały. Zwłaszcza w wieku 13 czy 14 lat. To był zbuntowany nastolatek, a opisuje go osoba, która mogłaby być jego babcią. Szot – Już nie...

Haruki Murakami z Japonii, Can Xue z Chin, a może Norweg Jon Fosse. Kim są faworyci do literackiego Nobla? I czy takie listy mają sens? Za trzy tygodnie, 5 października, dowiemy się, kto będzie 120. laureatką bądź laureatem Literackiej Nagrody Nobla, wciąż najbardziej prestiżowej nagrody literackiej. Jak co roku firmy bukmacherskie próbują przewidzieć werdykt szwedzkich akademików i przedstawiają niemal identyczne listy, na których ważne są drobne roszady i często zaskakujące debiuty. Kto zatem w 2023 roku ma największe szanse na literackiego Nobla? Tradycyjnie Haruki Murakami....

Rozmowa z Zytą Rudzką to doświadczenie o szczególnym uroku. --- Szot - Powiemy, jak zareagowałaś na mój telefon z prośbą o wywiad? Rudzka - "Żadnych tam o mamusi, tatusiu i jak trudne było dzieciństwo". Szot - Dlaczego? Rudzka - Dopuszczenie artystek do publicznego głosu często odbywa się warunkowo, przez użycie ich życia prywatnego. Chodź na wywiad i czuj się jak u psychologa, a my damy ci się zająknąć o tym, co teraz napisałaś. A jeszcze zrobimy ci sesję z większym włosem i cycem. Nie lubię forsowania granic i odmawiam, ale rozumiem, że są osoby, które odczuwają potrzebę...

O dodo, które zjadły mole, syropie klonowym i rogach jednorożca. --- Już pierwsze muzea próbowały zachować dla potomnych naturę - choćby pod postacią wypchanych zwierząt. Dzisiaj walczą o dużo wyższą stawkę: zachowanie planety dla przyszłych pokoleń. --- W XVI wieku angielski filozof Francis Bacon postulował, by „przygotować zbiór czy częściową historię naturalną wszystkich dziwów i cudownych płodów natury, wszystkiego wreszcie, co w naturze jest nowe, rzadkie i niezwykłe". Ponad dwieście lat później, w 1746 roku, Hieronim Radziwiłł, jeden z najpotężniejszych magnatów...

Przyglądam się wielu rzeczom z dystansem, ale to taki dystans pełen przygnębienia. Nie przypuszczałem, że w Polsce ukształtuje się tak silny front nacjonalistyczny - mówi profesor Michał Głowiński.

Czterokrotnie był nominowany do Nagrody Literackiej "Nike". W 2010 roku opublikował autobiograficzne "Kręgi obcości", w których opowiedział m.in. o swojej homoseksualności.

Rozmowa jest efektem kilku spotkań, Profesor życzył sobie, byśmy mówili sobie po imieniu.  

Wojciech Szot: Jak się masz? Michał Głowiński: Jak widzisz. Marnie. Ale dożyłem 88 lat.

Swoje przeżyłeś.

- Tak myślisz? Getto zaliczyłem....