Wojciech Szot: Sześciolatka Olga Rafałówna „podeszła do pieca i manipulując z ogniem, spowodowała zapalenie się na niej sukienki". Był rok 1928. Ile dzieci pracowało w polskich fabrykach? Magdalena Kopeć, autorka książki „Pastuszkowie, gazeciarze, tkaczki. Jak zmuszano dzieci do pracy": Niezwykle trudno to ustalić. Dokumentacja fabryk — zwłaszcza z XIX wieku — jest szczątkowa. Wiemy na przykład, że gdy w 1876 roku przyjrzano się przebiegowi kariery zawodowej majstrów szklarskich ze Śląska, okazało się, że co trzeci z nich zaczął pracę przed dwunastym rokiem życia. Funkcjonowało już...

- Spokojnie i powoli. Co tam się właściwie wydarzyło? - tak Aleksandra Wojtaszek, fantastyczna reporterka, tłumaczka i bałkanistka zaczyna swoją opowieść o książkach dwóch świetnych twórców - Darko Cvijeticia i Ante Tomicia (obie przełożyła Dorota Jovanka Ćirlić). Rozmawiamy o "Windzie Schindlera" i "Cudzie w Dolinie Poskoków", szukając tropów do interpretacji tych powieści. Można nas posłuchać w sieci, najlepiej w drodze z księgarni do domu.

- W Stanach pytają mnie o polskich studentów. Uważam, że są bardziej kreatywni, Polska kształci rebeliantów - mówi Ewa Domańska, profesor nauk humanistycznych związana z UAM i profesor wizytująca na Stanford University. Domańska zajmuje się m.in. metodologią, teorią i historią historiografii, a także nowymi tendencjami w badaniach humanistycznych. Ale zanim o teorii, czas na praktykę. *** Wojciech Szot: Czego historyk może się nauczyć w domu pogrzebowym? Prof. Ewa Domańska: Przekroczenia kulturowo-społecznej refleksji nad śmiercią w stronę jej biologicznej materialności,...

To jeden z najwybitniejszych reportaży historycznych, jakie czytałem. Niesamowita robota - dziesiątki rozmówców w kilku krajach, którzy opowiadają o tym, jak Indonezja wyzwalała się spod kolonialnego jarzma i wprowadzała demokrację. Dziwną demokrację, ale jednak. Dzisiaj, jak mówi David Van Reybrouck w wywiadzie, który znajdziecie w moim miejscu pracy, “Indonezja to trzecia największa demokracja świata. Do głosowania uprawnionych jest 205 milionów osób”. "Revolusi" (tłum. Iwona Mączka) to też książka o paradoksach kolonizacji. - Dla młodych to bardzo odległa przeszłość, jakbyśmy...

Tatiana Țîbuleac - Jestem z generacji, która jeszcze doświadczyła czasów sowieckich. *** Wracamy do rozmów będących dźwiękiem. Mam dla Was - po rozmowie z Wojciechem Charchalisem - kolejną rozmowę z cyklu podcastów wydawnictwa Noir Sir Blanc, “Piąta strona okładki”. Tym razem rozmawiam z Tatianą Țîbuleac, wybitną mołdawską pisarką, której książki - “Szklany ogród” i “Lato, gdy mama miała zielone oczy” bardzo Państwu polecam. Țîbuleac: Jestem z generacji, która jeszcze doświadczyła czasów sowieckich. Dorastaliśmy w świecie permanentnego zniszczenia. Jesteśmy pokoleniem...

- Chodziło mi po głowie, aby prezydenta Dudę przeprosić - mówi Jakub Żulczyk w rozmowie, którą znajdziecie dzisiaj w moim miejscu pracy. - Tak na złość, żeby się odczepili - dodaje pisarz, który za chwilę będzie miał premierę nowej książki, "Kandydat". - Ta sprawa niesamowicie wpłynęła na moje życie. Dostałem nową funkcję publiczną. Do roli pisarza, gościa od popularnych seriali i autora podcastu o trzeźwieniu, doszła rola pieniacza z internetu - mówi Jakub Żulczyk. *** Żulczyk: Gdy patrzę na polityków, mam wrażenie, że są zamknięci w bańkach i grają w grę, której reguły zostały...

Wiecie, że w tym roku ukazało się nowe wydanie "Podręcznika dla inkwizytorów" António Lobo Antunesa w przekładzie Wojciecha Charchalisa? Wydana w 1996 roku powieść portugalskiego giganta literatury to jedna z tych książek, które są czytelniczą przygodą. Wraz z kolejnymi rozdziałami i pojawiającymi się postaciami, sami stajemy się współautorami tej opowieści. To czytelnik układa puzzle, których fragmenty podsuwa mu Antunes. Jak policzyli uważni statystycy, w 29 rozdziałach znajdziecie aż 19 pierwszoosobowych narratorów. Czasem są to komentarze, czasem raporty. Większość z nich to osoby...

Pisarze chcą, by państwo zaczęło ścigać piracenie książek. Ale gdy o tym mówią, spotykają się z oporem z zaskakującej strony. Gdy w połowie kwietnia opublikowałem wywiad z Arturem Wojciechowskim, specjalistą ds. cyberbezpieczeństwa, w którym rozmawialiśmy m.in. o pirackich bazach danych, które ułatwiają ściąganie nielegalnie umieszczonych w sieci kopii książek, odezwało się wielu naukowców. To, co pisali, było zaskakujące. Otóż bronili piracenia książek i artykułów naukowych. Napisałem w komentarzu, że chętnie o tym porozmawiam. Zgłosił się Mateusz Kostecki, neurobiolog pracujący...

- Ściągasz ebooki z nielegalnych stron? Uważaj, mogą okazać się cyberbronią. Walka z piractwem leży w polskim interesie militarnym - mówi "Wyborczej" ekspert od cyberbezpieczeństwa. *** Kilka milionów tytułów, w tym książki polskich twórców, zostało wykorzystanych przez Meta, właściciela m.in. Facebooka i Instagrama, do trenowania sztucznej inteligencji. Okazało się, że dostęp do plików ułatwiła firmie LibGen, powstała w Rosji biblioteka pirackich książek. Mam dzisiaj dla was rozmowę z Arturem Wojciechowskim, dyrektorem Centrum Cyberbezpieczeństwa Wyższej Szkoły Informatyki i...

Czas na debiut! Rozmową z popularnym językoznawcą Mateuszem Adamczykiem debiutuję w "Dużym Formacie"! To miłe. A o czym rozmawiamy? *** Wojciech Szot - „Gdyby kózka nie…" Mateusz Adamczyk – „...toby nóżki nie złamała". Ulubiona zagadka popularyzatorów i popularyzatorek wiedzy o języku. Co to jest to „toby"? Dotychczasowa łączna pisownia od 1 stycznia 2026 roku stanie się rozdzielną. WSZ - Czy musimy wszyscy się trochę podszkolić z ortografii w najbliższych miesiącach? MA – Nigdy nie zaszkodzi, ale mamy jeszcze trochę czasu, by się przyzwyczajać. A stanie się to również...