Afery na miliony, dziwne układy i piramida finansowa. To nie "Wołomin", to rynek książki. *** "Czy płacą panowie wydawcom w terminie", pytał w czerwcu 2001 roku Renek Mendruń z branżowego magazynu "Biblioteka Analiz" braci Olesiejuków, właścicieli jednej z największych hurtowni książek w kraju. "Jak każdy na tym rynku. To zależy od wagi dostawcy" - Jacek Olesiejuk nie owijał w bawełnę. Na początku XXI wieku rynek przeżywał kryzys. Od trzech lat nie odnotowano wzrostu sprzedaży. W 2000 roku 17 procent Polaków miało stały dostęp do Internetu. Co dwudziesty Polak zaś deklarował,...

- Skończyłam się, zanim się zaczęłam — powiedziała kiedyś Dorota Masłowska, autorka najgłośniejszego debiutu XXI wieku, czyli "Wojny polsko-ruskiej...". Gdy okazało się, że dziewiętnastoletnia maturzystka z Wejherowa napisała jedną z najoryginalniejszych powieści w historii polskiej literatury, niemal każdy w Polsce poczuł się zobowiązany do wyrażenia opinii na jej temat. Pisarz i krytyk Jarosław Klejnocki, w "Tygodniku Powszechnym" pytał, "czy artystyczny portrety mentalności dresiarskiej jest nam rzeczywiście niezbędny". I dodawał protekcjonalnie: "Tak sobie może Dorotka po prostu...

“Wszystko się zaczyna i kończy w ziemi”, pisze Kora Tea Kowalska w “Patrz pod nogi”, eseju, który będzie czytany przez kolejne pokolenia tych, co czują, że esencja świata zalega w ich mieszkaniach, na strychach, w piwnicach. Tych, co zbierają. Ale też - mam taką nadzieję - tych, którzy kochają przedmioty. Czyli niemal wszystkich. Bo to książka, którą naprawdę musicie przeczytać. Kowalska - archeolożka i kolekcjonerka - opowiada o praktyce zbieraczej widzianej z kilku, bardzo osobistych perspektywych. Pierwsza to perspektywa specjalistki, wykształconej do tego, by… No właśnie, co robi...

Niewiele jest równie irytujących mitów, jak ten o przedwojennej Warszawie. Mit "Wenecji Północy", po której elegancko ubrani panowie jeździli dorożkami w towarzystwie wampów, bywa nieznośny. Na szczęście trwa jego demontaż. W różnych odsłonach. Bywają książki - jak choćby "Król" Szczepana Twardocha - które tylko lekko go podgryzają. Bywają takie, które robią więcej rabanu, dzięki metodzie pastiszu - myślę tu oczywiście o "Tangu" Witkowskiego. Bywają też takie, które przypominają, że wszystko to bujda, fikcja, literatura. W ostatnim roku ukazała się choćby "Tajna Warszawa. Czyli historie...

- O polskiej fantastyce pisze się dopiero wtedy, gdy już nie ma jak jej przemilczeć - mówi "Wyborczej" Marcin Zwierzchowski, dziennikarz specjalizujący się w fantastyce. - Ilu fantastycznych pisarzy i pisarek jest powszechnie ignorowanych - dodaje. Zwierzchowski - Radkowi Rakowi kibicuję już od debiutu. Gdy przeczytałem "Kocham cię, Lilith", pomyślałem: "Ten gość robi coś naprawdę fajnego". Dwa lata później, w 2016 roku, ukazało się "Puste niebo", które uważam za dzieło wybitne, ale jakoś nikt o nim nie pisał, poza oczywiście środowiskiem fantastycznym. Gdy wyszła "Baśń…", od razu...

- Czym jest "dobra książka"? Skoro szukamy "Książki 25-lecia", to o kryteria postanowiłem zapytać Przemysława Czaplińskiego, krytyka literackiego, profesora literatury współczesnej, wielokrotnie zasiadającego w jury Nagrody Literackiej "Nike". *** Przemysław Czapliński - Dobra książka nadaje własny sens przedstawianemu zjawisku, miesza w hierarchiach literackich, zakłóca nasze języki opisu świata. W sumie dobra literatura to taka, która więcej odbiera, niż daje. Wojciech Szot - Odbiera? Przecież ciągle słyszymy, że literatura ma nam coś dawać. PCZ - Przez "odebranie" rozumiem...

Ponad 650 tys. egzemplarzy "Biegunów" trafiło w ręce czytelników i czytelniczek!

To najlepszy wynik spośród wszystkich książek Olgi Tokarczuk. Jednak to nie polska noblistka jest autorką największego bestsellera polskiej prozy ostatnich 25 lat.

***

Choć dzisiaj wydawcy sporadycznie podają informacje o sprzedanych nakładach, na początku tego wieku nie było z tym aż tak dużych problemów.

Dlatego wiemy choćby to, że najpopularniejszą książką 2000 roku był poradnik Angusa J. Kennedy’ego, "Internet. Praktyczny przewodnik" (tłum. Joanna Białko, Piotr Fraś, Piotr Goraj), który znalazł 225 tysięcy nabywców.

Emmy, Oscary, Złote Globy, Booker i wielomilionowa publiczność. Polscy twórcy nie mają już żadnych kompleksów i zdobywają najważniejsze laury.

Może nie był to rok spektakularnych sukcesów polskich twórców i twórczyń na międzynarodowej arenie, ale z pewnością pokazał, że ciężka praca połączona z talentem i oryginalnością sprawiają, że polscy twórcy mogą bez kompleksów tworzyć na całym świecie. 

Triumfowali głównie twórcy, którzy w Polsce uchodzą za debiutantów. Dorasta bowiem pokolenie, które znajduje wspólny język ponad barierami granic i kultur. 

***

Temu, że polscy śpiewacy operowi odnoszą...

Ojciec nie był religijny, ale chyba chciał się czuć częścią społeczności. W szkole, na trzydziestu chłopców w mojej klasie kilku było żydowskiego pochodzenia. Moi najbliżsi przyjaciele nie byli Żydami - mówi tłumacz "Pana Tadeusza" Marcel Weyland.

II wojna światowa wybuchła, gdy miał 12 lat.

- Pakujemy się i uciekamy - usłyszał podczas rodzinnego obiadu. Szlak wojennej tułaczki rodziny Marcela Weylanda prowadzi przez Warszawę, Lublin, Wilno, Kobe, aż do Szanghaju. Po wojnie Weylandowie osiedlili się w Australii, gdzie Marcel przełożył na angielski "Pana Tadeusza" oraz poezje Leśmiana i Tuwima.

Spotykamy się w Warszawie, w dawnym mieszkaniu Tadeusza Konwickiego, które Instytut Książki zamienił na gościnny lokal dla twórców. - Cześć, mam na imię Marcel - mówi dziarski...