"Chłopki", "Chłopstwo", "Chamstwo" - rojno na półkach w chłopskim temacie. Porozmawiałem zatem z Mateuszem Wyżgą, autorem "Chłopstwa. Historii bez krawata". Efekt jest naprawdę ciekawy. *** - W dyskusji o chłopskiej przeszłości Polski irytuje mnie ujednolicanie tej opowieści, niedostrzeganie lokalnych różnic - mówi Mateusz Wyżga, profesor historii, który prześledził historię swojej rodziny kilka wieków wstecz. Mateusz Wyżga, profesor historii na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, od lat szuka swoich przodków. Urodził się na wsi i - jak sam pisze - jest "częścią ciała...

„Rywka Profitkier nie została ikoną walki z wykluczeniem społecznym. Nie stała się Rosą Parks Europy Środkowo-Wschodniej”, pisze Natalia Judzińska o jednej z najważniejszych bohaterek tej niezwykłej książki. Rywka Profitkier pewnego dnia usiadła po tej stronie sali, po której siadać nie powinna. I to mimo, że żadna uchwała tego nie określała. Był początek roku 1937, a działo się to na uniwersytecie w Wilnie. Zdaniem audytora, który opierał się na zeznaniach świadków, przeważnie Profitkier nieprzychylnych, „Na prośbę studentki Drzewińskiej aby zajęte obce miejsce zwolniła,...

Niemal rok po rozstaniu się ze stanowiskiem sekretarza redakcji w Dowodach, światło dzienne ujrzało ostatnie po trochu “moje” dziecko, czyli “Wszystkie rzeczy na drogę” Tiyi Miles w przekładzie Teresy Tyszowieckiej Blask! Dziecko, bo była to książka, którą wynorałem i do której wydania przekonałem wydawnictwo, wiedząc, że jest to bardzo ryzykowna ekonomicznie decyzja. “Wszystkie rzeczy…” zachwycają z wielu powodów. Po pierwsze niezwykłą historią, wokół której amerykańska historyczka buduje wielopiętrową opowieść o losie czarnych kobiet w Ameryca Północnej. Tym, co spaja opowieść Miles...

Znamy 12 polskich miast, które chcą być Europejską Stolicą Kultury. Ta lista zaskakuje. Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Lublin, Łódź, Poznań, Szczecin, Toruń, Warszawa i Wrocław - te miasta ubiegały się o miano Europejskiej Stolicy Kultury przy poprzednim "polskim" rozdaniu w 2016 r. Konkurs wygrał Wrocław. W porównaniu z powyższą listą tegoroczne zestawienie kandydatów może wydać się mocno zaskakujące. Z niewielkimi wyjątkami nie ma w nim największych polskich metropolii, a po europejską rozpoznawalność, prestiż i pieniądze chcą też sięgnąć miasta znacznie...

Dobre życie - coś, o czym marzy prawie każdy z nas. Ale czym ono jest? Czy jest w nim zawsze "fajnie"? Jak je osiągnąć? Postanowiłem poszukać odpowiedzi u osoby, która naukowo zajmuje się "dobrym życiem". --- - Recepty na "dobre życie" są naprawdę bardzo trudne do uogólnienia - mówi Katarzyna Waniek, profesor socjologii z Uniwersytetu Łódzkiego. „Problematyczne uwikłania w gwałtownie przyrastające, rywalizujące i zmieniające się światy społeczne" charakteryzują – zdaniem Katarzyny Waniek, socjolożki z Uniwersytetu Łódzkiego – osoby urodzone po 1980 roku. W artykule...

Jak odzyskać polskie rzeki? Make Smródka Great Again! Mam dla Was wywiad nad rzekę i dla ochłody. Jan Mencwel, autor "Hydrozagadki" i "Betonozy" mówi jak jest. SZOT - W godle mamy zwierzę. To do czegoś powinno zobowiązywać. MENCWEL – Tylko kto widział to zwierzę? Mówi się, że to "orzeł biały", ale taki ptak nie istnieje. A bielik, o którym wszyscy myślą, że jest w naszym godle, nie jest orłem i nie jest biały. SZOT - Idąc dalej – okazuje się, że na pierwszych monetach mieliśmy raczej pawia niż orła. Może gdyby tam był bocian, to bardziej byśmy się przejęli? MENCWEL – Bocian...

Rzeszów, Pszczyna, Lublin, Kołobrzeg, a może Katowice i Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia? Kto powalczy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029? W poniedziałek mija termin zgłaszania się miast chcących powalczyć o ten jakże prestiżowy tytuł. Nie wszystkie miasta odsłoniły karty, ale przez ostatnie dwa lata niejedno deklarowało swoje uczestnictwo. Swoją chęć ubiegania się o tytuł w ostatnich miesiącach deklarowały m.in. Bolesławiec, Bydgoszcz, Chocianów, Jastrzębie-Zdrój, Kielce (razem z Ostrowcem Świętokrzyskim, Sandomierzem i Starachowicami), Płock, Polanica-Zdrój, Toruń,...

Pisanie tego tekstu sprawiło mi wiele radości. *** Różne były mody w ostatnich latach. Książki o drzewach, grzybach, czy drwalach zapełniały półki w księgarniach. W 2023 roku czas na… rzeki! Reporterzy i historycy, aktywiści społeczni i artyści - twórcy tłumnie piszą o swoich doświadczeniach z wodą. Wypłynęli na głębie, jak najbardziej współczesne, rezonujące z aktualnymi problemami, ale sięgają też do historii. Szukają momentu, gdy rzeka stała się wrogiem, którego trzeba ujarzmić i poddać kontroli człowieka. Springer w fabularyzowanej opowieści o pejzażu i zagubionych w...

Takie rozmowy przydarzają się rzadko. Wbrew pozorom ludzi, którzy piszą do nas i mówią: - Mam w sobie opowieść - jest niewielu. - Nie chciałbym, żeby to była rozmowa o mnie - tak sie zaczyna ten wywiad. Mój rozmówca, Jakub Pitera nosi w sobie historię swojego dziadka i pradziadka - Juliusza Zweibauma i Kazimierza Zakrzewskiego. Lekarzy, którzy w warszawskim getcie dokonali - nie w pojedynkę oczywiście - czegoś niezwykłego. Pitera: - Dokonali czegoś imponującego - zorganizowali właściwie pełne podziemne studia medyczne, prowadzili badania laboratoryjne, dokumentację, bibliotekę,...

Na wakacyjnej liście lektury byłego prezydenta USA są m.in. reportaż o biedzie w Ameryce, biografia Martina Luthera Kinga, powieści obyczajowe i kryminały. Czy jego lista zainspiruje polskich polityków?

***

A kto na liście?

Kilkoro starych znajomych - Eleanor Catton, David Grann, Dennis Lehane, Matthew Desmond. Ale też Ann Napolitano, czy "Blue Hour", debiut Tiffany Clarke Harrison, powieść obyczajowa o dwurasowej kobiecie, będąca - jak piszą recenzenci - poetycką kontemplacją nad takimi tematami jak macierzyństwo, gniew, żal i bycie czarną w Ameryce.

***

Dużo więcej dowiecie się z mojego...