Rozmowa, którą musicie przeczytać.

***

Mam dla Was historię o oporze i uporze. Sile i odwadze. Ale też o przemocy i pogardzie, na której budowano po 1918 roku nasz kraj.

Dzisiaj nie jest inaczej. I choć wydaje nam się, że o tym wiemy, osoby takie jak Natalia Judzińska, uświadamiają nam, że jednak to za mało. I wciąż jesteśmy ostrożni w analogiach. A nie powinniśmy.

***

WSZ - 26 lutego 1937 roku na wykładzie chemii analitycznej jakościowej Rywka Profitkier zajęła miejsce po prawej stronie sali, czyli tam, gdzie zwyczajowo mogli siadać tylko nie-Żydzi. Całe zdarzenie miało miejsce jeszcze przed...

„Rywka Profitkier nie została ikoną walki z wykluczeniem społecznym. Nie stała się Rosą Parks Europy Środkowo-Wschodniej”, pisze Natalia Judzińska o jednej z najważniejszych bohaterek tej niezwykłej książki. Rywka Profitkier pewnego dnia usiadła po tej stronie sali, po której siadać nie powinna. I to mimo, że żadna uchwała tego nie określała. Był początek roku 1937, a działo się to na uniwersytecie w Wilnie. Zdaniem audytora, który opierał się na zeznaniach świadków, przeważnie Profitkier nieprzychylnych, „Na prośbę studentki Drzewińskiej aby zajęte obce miejsce zwolniła,...

Jak odzyskać polskie rzeki? Make Smródka Great Again! Mam dla Was wywiad nad rzekę i dla ochłody. Jan Mencwel, autor "Hydrozagadki" i "Betonozy" mówi jak jest. SZOT - W godle mamy zwierzę. To do czegoś powinno zobowiązywać. MENCWEL – Tylko kto widział to zwierzę? Mówi się, że to "orzeł biały", ale taki ptak nie istnieje. A bielik, o którym wszyscy myślą, że jest w naszym godle, nie jest orłem i nie jest biały. SZOT - Idąc dalej – okazuje się, że na pierwszych monetach mieliśmy raczej pawia niż orła. Może gdyby tam był bocian, to bardziej byśmy się przejęli? MENCWEL – Bocian...

Pisanie tego tekstu sprawiło mi wiele radości. *** Różne były mody w ostatnich latach. Książki o drzewach, grzybach, czy drwalach zapełniały półki w księgarniach. W 2023 roku czas na… rzeki! Reporterzy i historycy, aktywiści społeczni i artyści - twórcy tłumnie piszą o swoich doświadczeniach z wodą. Wypłynęli na głębie, jak najbardziej współczesne, rezonujące z aktualnymi problemami, ale sięgają też do historii. Szukają momentu, gdy rzeka stała się wrogiem, którego trzeba ujarzmić i poddać kontroli człowieka. Springer w fabularyzowanej opowieści o pejzażu i zagubionych w...

Ludzie nie są na to gotowi - Niebezpieczna moda z Zachodu - Firma jak wielka rodzina... Intuicyjnie porównujemy czasem pracę chłopa z wyzyskiem kapitalizmu, zarządzanie nami do folwarku, czy pańszczyzny. Czy to słuszna intuicja? Adam Leszczyński w "Obrońcach pańszczyzny" pokazuje, że tak. I o tym rozmawiamy dzisiaj w "Gazecie Wyborczej". --- Wojciech Szot - Tym, co uderzyło mnie w trakcie lektury "Obrońców pańszczyzny", było poczucie, jak niewiele się zmieniło mimo upływu lat. Adam Leszczyński - Właśnie o tym to jest książka. O strukturze myślenia konserwatywnego, strukturze...

Dzisiaj chciałbym Was zachęcić do sięgnięcia po nowy numer “Dialogu”, gdzie piszemy (z Justyną Jaworską) o Pawle Soszyńskim i jego literaturze. Jaworska pisze o powieściach Soszki, a ja o dramatach. To naprawdę zaszczyt móc napisać ten tekst, zwłaszcza że jest w nim trochę prywaty, której dotąd do swoich tekstów nie dopuszczałem. I takie pisanie, które będę kontynuował, choć jeszcze nie wiem gdzie. Fragment tekstu: Małpa, zwierzę - jak chciała poetka - "wcześniej niż ludzie wygnane z raju", w dramacie “Duchologia polska” Pawła Soszyńskiego wylazła z garderoby Matki Natury. Na...

Czas na TOP 10 najciekawszych dla mnie książek zagranicznych. Zagraniczną książką roku wybrałem powieść Mohameda Mbougara Sarra, "Najskrytsza pamięć ludzi" (tłum. Jacek Giszczak, wyd. Cyranka), a co jeszcze znalazło się w 10? I dlaczego? Oraz jakie inne pozycje były warte wyróżnienia? Wszystko to znajdziecie jak klikniecie na kierunek zwiedzania podany w komentarzu. A tu jeszcze krótka opowieść. --- Obyś nie żył w aż tak ciekawych czasach, chciałoby się sparafrazować popularne powiedzenie. Rok 2022 zapamiętamy jako ten, w którym wojna - pojęcie dotąd jednak dość abstrakcyjne -...

Wychodzę z biblioteki. Zaglądam do wiadomości. - “Unicestwianie” się unicestwiło - donosi moja gazeta. A “autobus wolno stał w korku i niepoprawnym związku frazeologicznym”, jak pisał Ignacy Karpowicz. Droga mija szybko, bo głowę mam zajętą opowiadaniem sobie przygód “Unicestwiania”, które może właśnie dzieją się w mojej patodeweloperce AD 1960. Książka dotarła przed kilkoma dniami, leżała spokojnie i grzecznie. Od powieści, których nie chce mi się czytać, nie wymagam wiele. Byle się w oczy nie rzucały. Niech nie podskakują za bardzo, bo inaczej wylądują w piwnicy. Tam już tylko płacz...

Nagroda Literacka “NIKE” od czytelników i czytelniczek wędruje do… Joanny Ostrowskiej za książkę “Oni. Homoseksualiści w czasie II wojny światowej!”! 

Jak już skończyliście bić brawa, przeczytajcie krótką historię, którą z tej okazji dla Was przyszykowaliśmy. 

Rok temu, gdy waszą nagrodę otrzymał Zbigniew Rokita za “Kajś”, wymyśliłem, że czas na zmiany i opowieść o książce wybranej przez czytelników będzie czymś w rodzaju reportażu, opowieści wychodzącej poza nagrodzoną książkę. 

Gdy powiedziałem o tym Joannie, po minucie wiedziałem, że czeka nas ciekawa acz szalona środa. Pojechaliśmy do...

Finał NIKE dla Joanny Ostrowskiej to wielkie wydarzenie dla wszystkich zajmujących się queerową historią w Polsce. Docenienie mozolnej pracy, za którą nie stoi hojny grantodawca. Mam wielki przywilej od lat kibicować Ostrowskiej w jej działaniach, a teraz też rozmawiać na łamach GW. WSZ - Na świecie od lat powstają muzea LGBT, queeru. W Polsce też niedługo powstanie coś na kształt muzeum, prace trwają od dawna. Gdybyś miała przekazać do tego muzeum jakiś rekwizyt związany z twoimi osobami bohaterskimi, to co by to było? JO - Gdy mówisz "muzeum", od razu przychodzi mi na myśl...